Thanesko anav Prnjavor si-les grčko bučim thaj avilo e alavestar Pronija savi semnisarda, ando vizantijsko upravno-administrativno sistemo, sumnalipesko thaj khandjiresko barvalipe. Prnjavor, šaj te avel, sasa pronija pala vareso pravoslavno manastiro ande gova pašimata. Pala gova vaćarel o čačipe kaj ande foreski pašimata si manastirura Stuplje, Liplje, Donji Detlak, Osovica.
Opštinaki pašimata ando Prnjavor avili ćherutni ando anglanakhlipesko vakto, thaj pala gova vaćaren arheološka arakhipa pe varegaći thana. Majbare vurmura anglanakhipeske civilizacijako si pe učiporreste Luščić ande pašimata Banja Kulaši. Kate bešen e thaneske kotora e vaktestar paleolito thaj gova si jekhmajbaro thane vakterstar purano baresko vakto ande Sjeverni Bosna. Ande gavura Popovići thaj Štrpci avile artefakturasave mothoven savremeno manušengo džuvdipe, jal homo sapiens-a. Uzo anglanakhlipesko vakto, pe gova opština si but thana save si e vaktestar kana sasa rimsko thagaripe thaj andaro maškarutno šelbršengo vakto.
Šaj te avel kaj Prnjavor iklilo ande XVI šelbršutnipeste, numaj angluni romasardi vurma e thanese Prnjavor sasa ko agor XVII šelbršutnipesko. Gova romasaripesi andaro vakto kataro 1688. -1699. bršesko, thaj šaj te roden les ando jekh austrijako karnalesko raporto, numaj o autoro si bipindžardo.Ando gova raporto si romasardo kaj pe thaneste maškaro Vrbas thaj Ukrina šaj te roden, maškare aver, duj cikne thana: Prnjavor (Bernjavor) thaj Lišnja (Lessnia), cikne trgovištura, sako si les paša 80 ćhera. Anav Prnjavor šaj te rodas ando jekh romasaripe andare1725. bršeste, thaj si les jekh detaljno romasaripe kataro Prnjavor andaro 1780. bršeste. Ando XIX šelbršutnipestebut droma si romasardo kataro Prnjavor.
Prnjavor sesa-les baro bajrovipe ande dujti opašimata ande XIX šelbršutnipestekaj bajroven bićinipe thaj ćinipe thaj lenge familije, thaj von ćerde Prnjavor jekhethane e avere phuvjendje ande Bosna thaj Hercegovina thaj buhlorro. But pindžarde thaj barvale familije dživisarde kate Trifković, Stanković, Marković, Jovanović, Ostojić, Bajić thaj aver. Pale gasavo, zuralo privrednikano bajrovipe Prnjavor sesa-les pe agor ando XIX šelbršutnipeste kana gova phuv, uzo thagareski austrougarikani politika, ćerda loglipe pala but avrečhande nacijura: Italijanura, Ukrajincura, Čehura, Slovakura, Njemacura, Mađarura, Jevrejura, Roma thaj aver narodo. O thanbešutno popiso/ramope sasa pe agoresteandeXIX thaj pe anglunipeste andeXX šelbršutnipeste thaj dija o čačipe kaj kate džuvdisarde19 avrečhande nacijura, thaj kataro gova vakto džiko adjive lesko anav ačhilo„Cikni Evropa“. Prnjavoro dživisarel bari urbanizacija thaj bajrovipe pe arhitektonsko – građevinsko dromeste. Uzo sakralnikane objektura e nakhle vaktestar, kate si neve objektura save si but barikane pala thaneski fizionomija. But barikano vakto si kataro 1896. džiko 1904. bršeste kana Austrougarskaande Prnjavor ćerda baro ćher/zgrada savi ka avel bešimata pala kotarske predstojnikura, athoska bolnica, hotelo „Popović“, buhle ulice/droma thaj trotoarura, but kaštura thaj aver.
Ando Prnjavor 1842. bršeste, sasa putardi srpska, konfesionalnikani škola, thaj katari školaki 1886/87. bršeste, e bućasaastarel državna/themeski, komunalnikani škola.Athoska Angluno themesko maripe thaj bijandipe e ThagaripeskoSrbura, Hrvatura thaj Slovencura, ando Prnjavor ćerda bući numaj državna/themeski škola.
Ando Angluno themesko maripe Prnjavorsasa muklino pe Aranđelovdan/Aranđelo-djive, 21. novembro 1918. bršeste, kana srbikano karnalipe e potporučnikesa Ratkesa Blagotićesa djele andre foro. Kana agorisarda Angluno themesko maripe, phuv kotaro Prnjavor andrel ando sasto Thagaripe Srbura, Hrvatura thaj Slovencura, thaj athoska, uzo nevi themeski phuvjaki organizacija andaro 1929. bršeste, astarda sar kotor kataro Vrbovska banovina thaj Thagaripe e Jugoslavijako. Gova vakto si karakteristično pala zuralo privrednikano thaj urbanikano bajrovipe. Athoska agrarna reforma Prnjavor astarda te avel maškaripe pala srezo thaj administrativno, kulturako thaj edukativno maškaripe/centro.
Ando Dujto themesko maripe Prnjavorsasa muklino 10. julo 1943. bršeste, e akcijasa katari V /Pandžti kozaračka brigadathajkataro Prnjavorsko odredo.
Athoska Dujto themesko maripe, 1951. bršeste, sar kotor SR BiH, jal SFRJ, pe phuvjate savi si sar adjiveski phuv, fundisarda opština Prnjavor, thaj foro Prnjavor istarda bari fukcija sar opštinako administrativno maškaripe/centro. Ando nakhle šovvardeš bršengo, pe gova phuv bajroven barikane privrednikane kapacitetura thaj infrastruktura, thaj opštinako maškaripe si les karakteristika sar urbano than, thaj sar gova astarda te avel pozitivno uzoro pala aver thana ande pašimata.
