Istorija nacionalnih manjina na području Prnjavor
Krajem 19. vijeka, prostor Prnjavora tada rijetko naseljen, nastanjuje stanovništvo iz Istočne i Centralne Evrope. Posredstvom masovnih migracija, a zahvaljujući politici Austrougarske, Prnjavor poprima fizionomiju multietničkog prostora. Prema nekim podacima, krajem 20. vijeka, na području Prnjavora bilo je nastanjeno oko 20 različitih etničkih grupa, te je Prnjavor s pravom bio prozvan „Mala Evropa“ ili „Evropa u malome“. Prvi doseljavaju Italijani, 1881.godine i naseljavaju selo Štivor. U jesen 1894. godine u Maćino Brdo stižu Česi i prema nekim svjedočenjima donose po prvi put krompir i pojedine sorte voća u Bosnu i Hercegovinu. Područje bivšeg prnjavorskog sreza 1892. godine nastanjuju Poljaci. Po završetku Drugog svjetskog rata Vlada Poljske je pozvala Poljake koji su migrirali iz zemlje da se vrate. Napuštajući Prnjavor, govorili su: „Mi smo ljudi sa dva srca, jedno nam je u Poljskoj, a drugo u raspjevanoj Bosni”. Prve njemačke porodice prostor Prnjavora naselile su 1888. godine, a deset godina kasnije ove prostore počeli su naseljavati Ukrajinci. Naseljavanje Mađara trajalo je od 1900. do 1910. godine. Ne postoje tačni podaci o vremenu doseljavanja Roma, ali postoji podatak da su Romi na područje Balkana doselili prije više od 700 godina, o čemu svijedoče i stari nadgrobni spomenici. U manjem broju, područje Prnjavora naseljeno je Slovacima, Slovencima, Rusima, Rusinima i pripadnicima drugih naroda. Narodi su dolazili u konjskim zapregama donoseći sa sobom različitu etnologiju i etnografiju i ostavljajući zauvijek utisnut pečat svojih običaja, jezika i kulture. Zajednički život na ovim prostorima, često obilježen i burnim događanjima, ipak je sačuvao ambijent uvažavanja i tolerancije, koji je već decenijama karakteristika Prnjavora. Zato s ponosom i danas nosimo nadimak „Mala Evropa“.
Nacionalne manjine danas
Po popisu koji je proveden 2003. godine, u Prnjavoru živi 1452 pripadnika nacionalnih manjina, što čini 10% od ukupnog broja nacionalnih manjina u Republici Srpskoj. Nacionalne manjine u Prnjavoru uživaju podršku lokalne administracije u vidu finasiranja manifestacija i projekata koje organizovano sprovode djelovanjem kroz svoja udruženja.
Festival nacionalnih manjina Prnjavor „Mala Evropa“ je manifestacija međunarodnog karaktera na kojoj učestvuju kulturno-umjetnička društva iz cijele Republike Srpske i Bosne i Hercegovine, zemalja regiona, matičnih zemalja pripadnika nacionalnih manjina (Češka, Poljska, Italija, Ukrajina), te zemalja članica Evropske Unije. Festival posjeti najmanje 2000 posjetilaca iz zemlje i inostranstva, a gosti festivala su i visoki funkcioneri (predstavnici izvršne vlasti) iz Republike Srpske i Bosne i Hercegovine i zemalja regiona, ambasadori matičnih zemalja pripadnika nacionalnih manjina koje žive na području Prnjavora, te predstavnici i članovi udruženja nacionalnih manjina iz zemlje i inostranstva, kao i predstavnici Savjeta Evrope.
Osnovni cilj Festivala nacionalnih manjina „Mala Evropa“ jeste promocija i očuvanje tradicije, kulture, jezika i običaja nacionalnih manjina sa područja grada Prnjavor, te promocija ljepote zajedništva i različitosti karakterističnih za Prnjavor, kao i uspostavljanje novih i jačanje već postojećih veza sa matičnim zemljama pripadnika nacionalnih manjina.
Važan aspekt festivala je promocija Prnjavora, ali i regiona, posebno gradova/opština banjalučke regije, u turističkom, kulturnom i poslovnom smislu, s obzirom na činjenicu da su gosti festivala organizovane grupe turista iz Češke, Poljske, Ukrajine i Italije, te zemalja regiona. Na festivalu se, pored plesova i igara karakterističnih za pripadnike nacionalnih manjina i njihovih matičnih zemalja predstavljaju stari zanati i gastronomski specijaliteti tradicionalnih kuhinja navedenih zemalja. U sklopu festivala organizuju se i posjete poznatim turističkim destinacijama na području grada i susjednih gradova/opština, zbog čega ova manifestacija ima pozitivan uticaj na promociju i razvoj turizma cijele regije.
Grad Prnjavor navedenu manifestaciju organizuje u saradnji sa Savezom nacionalnih manjina opštine Prnjavor i pojedinačnim udruženjima nacionalnih manjina sa područja grada (udruženje Poljaka, Čeha, Ukrajinaca, Italijana, Roma i Crnogoraca).
Festival se održava u ljetnjem periodu.
Na području grada Prnjavor aktivno djeluje sljedeća udruženja nacionalnih manjina:
UKPD „Taras Ševčenko“, predsjednik – Ivica Kulena
Tel: +387 (0)66/808-924
Udruženje Ukrajinaca „Zlatni Klas“, predsjednik – Mihal Hemun
Tel: +387 (0)66-749-004
Imejl: [email protected]
KPUU „Červona Kalena“ Naseobina Lišnja, predsjednik – Perica Precep, Milojko Kalaba
Tel: +387 (0)66/072-736
Udruženje Italijana Štivor, klub Trentini predsjednik – Franjo Rover
Tel: +387 (0)65/750-743
Imejl: [email protected]
Udruženje Čeha „Češka beseda“ Maćino Brdo, predsjednica – Zdenka Hajek
Tel: +387 (0)65-421-029
Imejl: [email protected]
Udruženje Poljaka i prijatelja „Boleslaviec“ , predsjednik – Igor Kanjski
Tel: +387 (0)66-850-412
Imejl: [email protected]
„Udruženje Roma opštine Prnjavor“ , predsjednik – Nenad Mirković
Tel.: +387 (0)65-773-615
Imejl: [email protected]
Udruženje „Romska djevojka-Romani ćej“ Doline, predsjednik – Snježana Mirković
Tel.: +387 (0)66/426-659
Imejl:[email protected]
Udruženje Crnogoraca „Lovćen“ Prnjavor, predsjednik – Predrag Miranović
Tel.: +387 (0)65/693-988
Imejl: [email protected]
